تحلیل تطبیقی تأثیر مقیاس مکانی بر مدل دلبستگی ساکنین محلات تاریخی و مدرن شهری (نمونه موردی: شهر تبریز)

تحقیق حاضر به منظور دستیابی به اهداف ارتقاء دلبستگی ساکنین به مقیاسهای مکانی (خانه، محله و شهر) بین محلات تاریخی و جدید شهری و کاهش جابجایی مکان های مسکونی، افزایش هویت ساکنین و پایداری محلات، در پی پاسخگویی به مجموعه سوالات زیر می باشد: 1- میزان و شدت دلبستگی ساکنین به سه مقیاس مکانی در محلات تاریخی و مدرن چگونه است؟ چه عواملی تأثیرگذار هستند؟؛ 2- هر یک از عوامل دلبستگی مکان با مقیاس های مکانی مختلف چه ارتباطی دارند؟ 3- ارتباط بین عوامل فردی و دلبستگی به مکان در مقیاس های مکانی مختلف چگونه هست؟ روش تحقیق، به دو روش کیفی (مصاحبه) و کمی (پرسشنامه) به صورت تطبیقی در سه مقیاس خانه، محله و شهر به تعداد 210 نمونه پرسشنامه به صورت خوشه ای در میان ساکنین محله تاریخی (سرخاب) و مدرن (رشدیه ویلایی و آپارتمانی) شهر تبریز انجام گرفت. نتایج یافته های تحقیق نشان داد که ارتباط بین میزان دلبستگی و مقیاس مکان در شهر به زمان و مکان محلات آن وابسته است، ارتباط بین مقیاس مکان و بعد عاطفی دلبستگی به مکان در محلات تاریخی به شکل منحنی(U) (میزان دلبستگی در مقیاس محله پایین ترین) و در محلات مدرن به شکل (U) معکوس (میزان دلبستگی در مقیاس محله بالاترین) می باشد. همچنین یافته ها آشکار کرد که عوامل اجتماعی، عوامل مؤثر بر ارتقاء دلبستگی به محله و شهر در محله مدرن و عوامل کالبدی، عوامل مؤثر بر کاهش دلبستگی به محله در محله تاریخی می باشد. بنابراین برنامه ریزان و طراحان شهری برای ارتقاء دلبستگی ساکنین به محلات تاریخی به عنوان مسئله اساسی، باید به عوامل کالبدی شامل سیمای محله، فضای سبز و نگهداری از محوطه و پاکیزگی محله توجه و تأکید بیشتری داشته باشند. از میان عوامل فردی نیز تأثیر گروه های سنی، مالکیت و مدت سکونت بر دلبستگی در محله تاریخی (مثبت) برعکس محله مدرن (منفی) می باشد. عوامل فردی دیگر نیز از جمله جنسیت، وضعیت تأهل و تحصیلات نیز ارتباط معنی داری با دلبستگی به مکان در محلات دارند. در کل این یافته ها نشان داد که برای ارتقاء دلبستگی باید به شکل متفاوت به ویژگیهای جمعیتی- اجتماعی ساکنین و طراحی ویژگیهای کالبدی محلات تاریخی و مدرن شهری اهمیت داده شود.